Hormonale regulatie
De assen van ons lichaam
Het hormonale systeem vormt samen met het zenuwstelsel de fijnmazige regie van onze fysiologie. Hormonen zijn signaalstoffen die via het bloed boodschappen overbrengen tussen organen en weefsels. Ze beïnvloeden vrijwel alle lichaamsprocessen: energiehuishouding, stemming, slaap, groei, voortplanting, stressreactie en metabolisme.
Hormonale assen
De aansturing verloopt grotendeels via hormonale assen — hiërarchische regelkringen waarin hersenen, hypofyse en doelorganen voortdurend informatie uitwisselen. De belangrijkste zijn:
HPA-as
HPA-as (Hypothalamus–Hypofyse–Bijnier) reguleert de stressrespons via cortisol en adrenaline. Chronische activatie kan leiden tot vermoeidheid, slaapproblemen, gewichtstoename en insulineresistentie.
HPT-as
HPT-as (Hypothalamus–Hypofyse–Schildklier) stuurt de stofwisseling aan via TSH, T3 en T4. Verstoring leidt tot trage of versnelde stofwisseling, vermoeidheid, koudegevoel of hartkloppingen.
HPG-as
HPG-as (Hypothalamus–Hypofyse–Gonaden) regelt de geslachtshormonen (oestrogeen, progesteron, testosteron) en daarmee vruchtbaarheid, libido, spieropbouw en stemming.
HPL-as
HPL-as (Hypothalamus–Hypofyse–Lever) beïnvloedt groeihormoon (GH) en de productie van IGF-1 in de lever; belangrijk voor herstel, spiermassa en celvernieuwing.
Pancreas-as
Pancreas-as (Insuline–Glucagon) reguleert de bloedsuikerspiegel en energieopslag; ontregeling leidt tot metabool syndroom of diabetes.
Het samenspel van je hormonale assen
Deze assen werken niet geïsoleerd, maar in onderlinge wisselwerking. Stress kan bijvoorbeeld de schildklierfunctie remmen en geslachtshormonen onderdrukken; voeding, slaap, beweging en micronutriënten beïnvloeden op hun beurt alle assen. Een evenwichtige hormonale balans vraagt daarom om een integraal perspectief: herstel van de biochemische balans begint vaak niet met één hormoon, maar met het begrijpen van het samenspel tussen deze assen, de leefstijl en de metabole context van de persoon.
Bloedonderzoek kan helpen om verstoringen in het systeem op te sporen.